Czy nowy hormon do walki z cukrzycą to przełom?
Jakie potrawy z grilla może jeść osoba chora na cukrzycę?
W Pytaniu na Śniadanie odpowiadam na pytanie:
Warto się sobie przyjrzeć!
Nowy hormon obniżający poziom glukozy we krwi..
Brzmi obiecująco?
Może to nowy sposób na cukrzycę?
Posłuchajcie…
Celem leczenia GDM jest osiągnięcie pełnej normalizacji zaburzeń metabolicznych w okresie ciąży. Zakres wartości referencyjnych glikemii w okresie ciąży przyjęto na podstawie badań przebiegu fizjologicznej ciąży oraz wyników ciąż powikłanych hiperglikemią. Podkreślenia jednak wymaga, że badania te nie są wystarczające do jednoznacznego określenia, jakie wartości matczynej glikemii są prawidłowe dla rozwijającego się płodu. W związku z tym przyjęte obecnie cele leczenia mają w pewnej mierze charakter arbitralny. W tabeli 1 podano wartości glikemii rekomendowane w opublikowanych w 2020 roku zaleceniach zespołu ekspertów PTD.
| Docelowe wartości glikemii u kobiet chorych na GDM (wg PDT 2020) | |
| Glikemia | Wartość docelowa glikemii w samokontroli |
| na czczo i przed posiłkami | 70–90 mg/dl (3,9–5,0 mmol/l) |
| maksymalna glikemia 1 godz. po rozpoczęciu posiłku | <140 mg/dl (<7,8 mmol/l) |
| maksymalna glikemia 2 godz. po rozpoczęciu posiłku | <120 mg/dl (<6,7 mmol/l) |
| w godz. 2.00–4.00 | 70–90 mg/dl (3,9–5,0 mmol/l |
Na podstawie książki Cukrzyca i ciąża, pod red. K. Cypryk, E. Wender-Ożegowskiej, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020
Pozdrawiam serdecznie i do zobaczenia –
dr Anna Jeznach-Steinhagen – diabetolog, Warszawa Czytaj dalej
Ile można przytyć w ciąży?
| Tabela 2. Indeks masy ciała kobiety w okresie przed zajściem w ciążę i prawidłowy przyrost masy ciała w okresie ciąży oraz kaloryczność diety (wg PDT 2020) | ||
| BMI kobiety w okresie przed zajściem w ciążę [kg/m2] | Przyrost masy ciała w okresie ciąży | Zapotrzebowanie kaloryczne [kcal/kg należnej masy ciała] |
| <19,8 | do 18 kg | indywidualnie |
| 19,9–24,9 | 11,5–16,0 kg* | ok. 30 |
| 25–29,9 | 6,8–11,4 kg | 25–30 |
| ≥30 | 4,5–9,1 kg | indywidualnie |
| * Na podstawie zaleceń amerykańskiego Institute of Health; w zaleceniach PDT nie podano wartości
Na podstawie książki pod red Cukrzyca i ciąża, pod red. K. Cypryk, E. Wender-Ożegowskiej, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020 Pozdrawiam serdecznie i do zobaczenia – |
||
U kobiet chorych na GDM obserwuje się ciągłe zmiany zapotrzebowania na insulinę, stanowiące odzwierciedlenie zmian adaptacyjnych kobiecego organizmu do potrzeb rozwijającego się płodu.
Stosowanie insuliny jest konieczne jedynie u 20–30% tych kobiet, natomiast w większości przypadków do uzyskania pożądanych wartości glikemii wystarcza ilościowa i/lub jakościowa modyfikacja diety oraz wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej. Insulinoterapię najczęściej rozpoczyna się w III trymestrze ciąży i kontynuuje do porodu.
Zapotrzebowanie na insulinę w przebiegu GDM z reguły wzrasta stopniowo aż do porodu, nie istnieje jednak jeden wzorzec terapii, a dawki terapeutyczne insuliny wahają się w zakresie od kilku do kilkudziesięciu jednostek na dobę.
U kobiet w ciąży chorych na cukrzycę typu 2 zapotrzebowanie na insulinę i dynamika jego wzrostu mogą być większe i pod koniec ciąży kobiety te wymagają zwykle większej dawki insuliny w przeliczeniu na kilogram masy ciała (niekiedy nawet >100 j./dobę) niż kobiety chore na GDM lub cukrzycę typu 1. Podobnie jest w przypadku kobiet otyłych i z dużym przyrostem masy ciała w okresie ciąży.
U większości kobiet chorych na GDM możliwe jest zaprzestanie podawania insuliny bezpośrednio po rozwiązaniu lub krótko po nim. Stanowią one grupę chorujących na tzw. czystą cukrzycę ciążową, w której wraz z zakończeniem ciąży przestają działać czynniki patogenetyczne hiperglikemii. Istnieje jednak nieliczna grupa kobiet, u których zaburzenia gospodarki węglowodanowej, rozpoznane we wczesnej ciąży, nie ustępują po porodzie. Mogą to być kobiety z wcześniej istniejącymi zaburzeniami o charakterze stanu przedcukrzycowego lub chorujące na cukrzycę typu 2 niewykrytą przed zajściem w ciążę bądź cukrzycę typu MODY, a także takie, które właśnie zachorowały na cukrzycę typu 1. Każda kobieta chora na cukrzycę rozpoznaną w okresie ciąży wymaga diagnostyki zaburzeń gospodarki węglowodanowej po porodzie – przede wszystkim wykonania OGTT w ciągu 6–12 tygodni po porodzie.
Czytaj dalej
| 7. Tabela 3. Czynniki zależne od matki i płodu umożliwiające podjęcie decyzji o wdrożeniu insulinoterapii lub kontynuowaniu terapii behawioralnej | ||
| Parametr ciąży | Insulinoterapia | |
| TAK | NIE | |
| wczesne rozpoznanie hiperglikemii w okresie ciąży | X | |
| duże wartości glikemii na czczo w teście diagnostycznym | X | |
| zwiększone wartości glikemii jedynie w 1. lub 2. godzinie testu diagnostycznego | <—> | <—> |
| otyłość przed ciążą, dotychczasowy duży przyrost masy ciała w okresie ciąży | X | |
| mała masa ciała kobiety w okresie przed ciążą | X | |
| mały przyrost masy ciała w okresie ciąży | X | |
| hipotrofia lub prawidłowa masa płodu i prawidłowy przyrost masy kobiety w ciąży | X | |
| płód eutroficzny oraz duży (większy niż prawidłowy dla danego okresu ciąży) przyrost masy ciała kobiety od poprzedniej wizyty | <—> | <—> |
| makrosomia płodu oraz duży przyrost masy kobiety w ciąży (jeśli kobieta nadmiernie przybiera na wadze mimo zaleconej diety – sprawdź compliance) | X | |
| stałe uczucie głodu u kobiety w ciąży | X | |
| wartości glikemii zwiększone tylko po jednym posiłku (np. po śniadaniu) | <—> (zmodyfikuj ten posiłek przed podjęciem decyzji o podaniu insuliny) |
|
| obecność ciał ketonowych w porannej porcji moczu mimo spożycia odpowiedniej przekąski przed snem | X | |
Początkowa dobowa dawka insuliny w IFIT wynosi – według różnych źródeł – 0,2–0,4 j./kg aktualnej masy ciała. Rozkład dobowej dawki insuliny krótko działającej i o przedłużonym działaniu powinien być następujący: 1:1 lub 2:3. Podział bolusów zależy od rozkładu i wielkości poszczególnych posiłków, a więc od zwyczajów żywieniowych ciężarnej. Wizyta kontrolna w poradni powinna się odbyć po upływie tygodnia od wdrożenia insulinoterapii. Ocenia się podczas niej wartości glikemii w samokontroli i przyrost bądź utratę masy ciała, a także to, czy ilość pożywienia przyjmowana przez kobietę w ciągu dnia jest – w jej opinii – wystarczająca. Na podstawie uzyskanych informacji należy ewentualnie zmodyfikować dawkę insuliny bądź dietę.
Kolejne wizyty kontrolne powinny odbywać się co 1–4 tygodnie i obejmować ocenę stosowania się pacjentki do zaleceń dietetycznych, a także kontrolę masy ciała, analizę wyników samokontroli i modyfikację dawkowania insuliny.
Zapotrzebowanie na insulinę może się zmniejszyć krótko przed porodem, o czym należy uprzedzić pacjentkę i wskazać na konieczność stopniowego zmniejszania dawki. Zaobserwowanie tej zmiany powinno być sygnałem do wzmożenia nadzoru nad płodem, ponieważ szybkie lub gwałtowne zmniejszenie zapotrzebowania na insulinę lub pojawienie się hipoglikemii może świadczyć o niewydolności łożyska i bezpośrednim za-grożeniu płodu, co stanowi wskazanie do pilnego zgłoszenia się do szpitala.
W razie konieczności rozpoczęcia insulinoterapii w okresie ciąży (z powodu któregokolwiek typu cukrzycy, nie tylko GDM) preferowany jest model IFIT, natomiast nie zaleca się – poza pojedynczymi przypadkami – stosowania osobistych pomp insulinowych (OPI).
Niestety, nie zostały ustalone powszechnie uznane schematy rozpoczynania insulinoterapii w przypadku GDM. Podstawę, na której należy się opierać, powinny zatem stanowić wartości glikemii w profilu dobowym.
Jeśli hiperglikemia występuje wyłącznie na czczo, leczenie rozpoczyna się od podania przed snem (zwykle ok. 22.00) insuliny NPH, czyli średnio długo działającej insuliny izofanowej, lub insuliny detemir w dawce 0,1–0,2 j./kg aktualnej masy ciała. Dawkę tę pacjentka może samodzielnie zwiększać o 1–2 j. co 3 dni do momentu uzyskania glikemii na czczo poniżej 90 mg/dl. Stopniowe zwiększanie dawki pozwala na łagodne obniżanie glikemii i uniknięcie epizodów hipoglikemii.
Należy zwrócić szczególną uwagę na konieczność mieszania insuliny NPH przed podaniem w celu ustabilizowania wstrzykiwanej dawki (insulina detemir nie wymaga mieszania).
Jeśli występują zwiększone wartości glikemii po posiłkach, należy – po upewnieniu się, że nie jest możliwa modyfikacja ilości i rodzaju spożywanych pokarmów – rozpocząć podawanie insuliny przed poszczególnymi posiłkami. W gruncie rzeczy dawkę insuliny dobiera się empirycznie, przy czym pierwsze wstrzyknięcia nie powinny zawierać więcej niż kilka jednostek ludzkiej insuliny krótko działającej lub analogu szybko działającego na posiłek.
Podobnie postępuje się w przypadku, gdy wartości glikemii są zwiększone zarówno na czczo, jak i po posiłkach. W tej sytuacji leczenie rozpoczyna się od zmniejszenia wartości glikemii na czczo. Jeśli jednak wartość glikemii na czczo oraz po posiłkach jest znacznie zwiększona, można jednocześnie rozpocząć podawanie insuliny NPH lub detemir oraz stosować bolusy doposiłkowe. Wymaga to jednak dużej ostrożności, nie znając bowiem wrażliwości danej pacjentki na insulinę, można stosunkowo łatwo doprowadzić do epizodów jatrogennej hipoglikemii.
